woensdag 28 januari 2015

Worden boeken duurder door een gereglementeerde boekenprijs?

Boze tongen beweren dat boeken duurder worden met door een gereglementeerde boekenprijs. In het rapport Tweede evaluatie van de Wet op de vaste boekenprijs in Nederland, heeft men dit punt niet onderzocht. Het Franse evaluatierapport gaat wel grondig in op deze vraag.

Er werd met name een vergelijking gemaakt tussen de index van de consumptieprijzen en de gemiddelde prijs van boeken (niet-schoolboeken omdat de schoolboeken in Frankrijk buiten de FBP-wet vallen) in de periode tussen 1990 en 2008. De conclusies luiden als volgt: “Als we de ontwikkeling van de nieuwe globale index, beschikbaar sinds 1990, analyseren, dan stellen we vast dat de cyclus van de relatieve prijsverhoging voor het niet-schoolboek, begon  in 1986 en in 1994 zijn hoogtepunt bereikte, om vervolgens tussen 1995 en 1999 een periode in te luiden van relatieve prijsstabiliteit. Daarna, vanaf 2000 en ononderbroken tot vandaag, zien we een nieuwe cyclus van relatieve prijsverlaging van het boek.” (Situation du livre p. 65).

Dit wordt visueel weergegeven in onderstaande grafiek.
In Frankrijk is er ook een consumentenonderzoek gebeurd naar de gemiddelde prijs die de consumenten betalen voor een boek. In dit onderzoek merken we dat er een stevige prijsdaling heeft plaats gehad tussen 1994 en 1998 nl. van 13,10€ naar 11,30€. Volgens de onderzoekers heeft dit te maken met het wegvallen van de aankoop van papieren encyclopedieën en woordenboeken. Sinds 1998 is de gemiddelde aankoopprijs van boeken in het panel van TNS-Sofres rond de 11,50€ blijven schommelen.


De onderzoekers komen tot de vaststelling dat deze twee tabellen goed de positie van het boekenvak in Frankrijk vertalen:
“Ze weerspiegelen het bestaan van een daadwerkelijke concurrentie tussen de leveranciers over de prijs. De vraag die soms wordt gesteld naar eventuele afspraken tussen uitgevers om de prijzen van boeken hoog te houden, blijkt niet relevant te zijn in het licht van deze ontwikkelingen. Concurrentie wordt ook aangemoedigd door de ontwikkeling van een verscheidenheid van formaten en prijzen: paperback, club-edities, luxe uitgaven, ...
Ten slotte, de afwezigheid van een prijzenoorlog op het niveau van de detailhandel heeft kunnen vermijden wat gebeurd is in het Verenigd Koninkrijk, nl. dat uitgevers worden gedwongen de prijs van moeilijk verkoopbare boeken te verhogen om de grote kortingen die ze moeten geven aan de detailhandel op de bestsellers te compenseren.”  (Situation du livre p. 67).

In Vlaanderen heeft Boek.be ook een onderzoek laten uitvoeren door de Universiteit Antwerpen naar de prijsevolutie van boeken. (Verdickt, 2014). 

De onderzoekster heeft drie categorieën van boeken onderzocht: literatuur, strips en schoolboeken. Deze laatste laten we hier buiten beschouwing omdat ze niet zijn opgenomen in het voorstel van gereglementeerde boekenprijs. De onderzoekster komt tot de vaststelling dat de boeken relatief goedkoper zijn dan 12 jaar geleden.
Als we de strips bekijken, dan volgen de prijzen van de strips vrijwel de evolutie van de index in de periode van 2001 tot 2013. Het overgrote deel van de strips wordt in Vlaanderen geproduceerd onder een regime van vrije prijzen.

Wat het literatuurgenre betreft kon worden vastgesteld dat de gemiddelde prijs van een gebonden roman tot 2005 quasi gelijk met de inflatie evolueerde. Vanaf 2005 echter, blijft de prijs ongeveer gelijk, terwijl de inflatie nochtans wel steeg. De consument betaalde in 2013 dezelfde reële prijs voor een gebonden roman als in 2005. Vergeleken met de inflatie, kost het boek vandaag 13,8% minder dan in 2001. De gemiddelde prijs van een paperback kende vanaf 2005 ook een daling, maar volgt sindsdien perfect de evolutie van de indexstijging. Romans, goed voor 1/3 van de totale boekenverkoop, zijn de voorbije 12 jaar niet in prijs toegenomen. Meer zelfs: het prijsverschil tussen een paperback en een gebonden boek wordt steeds kleiner, terwijl een gebonden boek veel duurzamer is.

Dit onderzoek is uitgevoerd op de door de uitgevers vastgestelde prijzen, niet op wat de consument aan de kassa heeft betaald. Ongeveer 80% van de prijzen van literaire boeken worden vastgelegd in Nederland waar een vaste boekenprijs geldt. En toch zijn de prijzen daar relatief gesproken gedaald. De prijsbepaling en het onder controle houden van de prijsstijgingen door de uitgevers is vooral ingegeven door het feit dat de uitgevers zich zeer bewust zijn van de prijsgevoeligheid bij de consumenten.

Al deze elementen sluiten aan bij de conclusies van een vergelijkend onderzoek uit Noorwegen, nl. dat er geen verband kan worden vastgesteld tussen de prijsevolutie van boeken en het al dan niet invoeren van een gereglementeerde boekenprijs. 


woensdag 14 januari 2015

Voorspellingen van Deloitte voor 2015: papieren boek blijft belangrijk

Recent publiceerde het bekende adviesbureau Deloitte zijn vooruitzichten voor 2015. Het is de moeite waard om er even bij stil te staan want de boekensector houdt best rekening met de te verwachten ontwikkelingen. We pikken er de vijf belangrijkste voorspellingen uit die belangrijk zijn voor de boekensector.


1. Mobiel betalen wordt steeds belangrijker.
Steeds meer mensen betalen met hun gsm. Deloitte voorziet een stijging van 1000% van het aantal mobiele toestellen dat dit jaar zal gebruikt worden voor betalingen. En dat minstens één maal per maand. Boekhandels houden hier best rekening mee. Een app zoals iWish zou aan belang kunnen toenemen. Maar tegelijk moeten we er ons van bewust zijn dat consumenten erg gevoelig zijn voor de veiligheid bij het mobiel betalen.

2. Jongere generaties willen wel betalen voor content.
Hoewel meestal het tegendeel wordt gedacht, voorspelt Deloitte dat in de VS jongeren dit jaar gemiddeld 750 dollar zullen betalen voor media content. Dat is 15% van hun inkomen, wat procentueel hoger ligt dan bij oudere generaties. 18 tot 34 jarigen besteden minder aan content. Maar zij zouden toch samen goed zijn voor een omzet van 60 miljard dollar voor boeken, films, games, concerten, festivals e.d.

3. Papieren boeken blijven belangrijk.
Volgens Deloitte blijft het papieren boek goed voor ongeveer 80% van de omzet voor boeken in de ontwikkelde wereld. En dit niettegenstaande de alomtegenwoordigheid van smartphones, tablets, e-readers e.d. 18 tot 34-jarigen houden evenzeer van papieren boeken als oudere generaties. Ze houden van de geur van papier, van het feit dat anderen kunnen zien wat ze lezen enz... Dezelfde bevindingen werden recent ook gepubliceerd in een dossier van The Economist met voorspellingen van PWC over de penetratiegraad van e-books in de wereld.

4. Click & Collect plaatsen zullen fors toenemen.
Deloitte voorziet dat plaatsen waar je bestellingen kan gaan oppikken in Europa fors gaan toenemen. Ze ramen het aantal in 2015 boven de 500.000. Het is een praktijk die in Canada erg in trek is en ook bij ons steeds meer succes heeft. Denken we maar aan de ophaalboxen van B-Post in een aantal grote stations.

5. Korte Youtube-filmpjes zullen de televisie niet verdringen.
Deloitte verwacht dat kort filmpjes (korter dan 20 min.) maar 3% bedragen van wat het publiek aan video's bekijkt. Televisieprogramma's of series maken, blijft dus belangrijk. Wat niet betekent dat trailers of korte films niet belangrijk zijn.

De presentatie met alle voorspellingen van Deloitte kan je hier bekijken en downloaden.