Het einde van een concentratiebeweging in het boekenvak?

Vandaag maken WPG en Paulien Loerts (Singel Uitgeverij) bekend dat vier befaamde uitgeverijen uit de WPG-groep worden verzelfstandigd. Het betreft uitgeverijen Querido, de Arbeiderspers, Nijg & Van Ditman en Athenaeum - Polak & van Gennep. Niet de minste uitgeverijen als je het literaire veld in de Lage Landen bekijkt. De boekenverkoop in Nederland kent al een aantal jaren een stevige dalende tendens. In het eerste kwartaal van 2014 zet deze tendens zich nog versterkt door. Met een daling van - 10,2% in omzet en een daling van - 11,4% in afzet, betekent dit een stevige knauw in de verkoop. Met de problemen van de Polare-winkels en ECI er bovenop (en ook ten dele als oorzaak) betekent dit dat heel wat Nederlandse uitgevers in zwaar weer belanden. Maar wat merken we? Het zijn in de eerste plaats de grote concerns die de grootste klappen moeten incasseren. Door de concentratiebeweging van de voorbije jaren is de overhead bij deze uitgevers vrij groot geworden. Een sanering dringt zich op, maar dit is niet op één, twee, drie geregeld. Kleinere zelfstandige uitgevers kunnen sneller inspelen op de veranderende omstandigheden en kunnen sneller bijsturen. Het is dan ook niet onbegrijpelijk dat WPG kiest voor de verkoop van een aantal uitgeverijen. Op die manier kunnen ze sneller uit de rode cijfers geraken en opnieuw een leefbare uitgeverij gaan uitbouwen. Boekenvakkers en boekenliefhebbers vragen zich uiteraard af of dit de kwaliteit van het uitgavebeleid ten goede kan komen. Ik denk het wel, zeker op iets langere termijn. Het boekenvak bevindt zich nl. op het snijvlak van cultuur en economie. Passie is een cruciaal begrip. In grote uitgeefgroepen is het soms moeilijker om die passie ten volle te kunnen uitwerken, hoewel er uitzonderingen zijn die de regel bevestigen.
Zal deze beweging van verzelfstandiging zich doorzetten de komende maanden en jaren? Dat is moeilijk te zeggen. In de Angelsaksische boekenwereld merken we dat de concentratie zich daar wel verder doorzet (zie o.a. J.B. Thompson in The Merchants of Culture). De toenemende digitalisering vraagt natuurlijk wel de nodige middelen en het nodige volume. Feit is dat we op dit ogenblik de boekensector in volle beweging is. Als iedereen zijn focus blijft behouden op de kwaliteit en op de wensen van de lezer, dan geraken we wellicht door de storm.