Frank Jaspers, gewezen directeur van uitgeverij Linkeroever gaf vorige zaterdag 7/04/2012 een uitgebreid afscheidsinterview aan Gazet van Antwerpen. Het volledige interview staat niet online, maar een samenvatting kan je hier lezen.
Wanneer iemand van het kaliber als Frank Jaspers een afscheidsinterview geeft, dan is het nuttig om dat goed te lezen en te bestuderen.
Uitgeverij Linkeroever is in zwaar weer terecht gekomen en heeft niettegenstaande een aantal beststellers behoorlijk moeten afslanken. Frank Jaspers schetst dan ook een vrij somber beeld van het boekenvak.
"Jeroen Meus heeft in zijn eentje de cijfers van 2011 rechtgetrokken. Als hij volgend jaar geen boek meer uitgeeft, krijgt heel de sector klappen. We zitten met een vertekend beeld. Een onterechte hoerastemming. Daar wil ik op wijzen in dit interview."
Jaspers heeft ten dele gelijk: er zijn niet echt veel redenen voor een hoerastemming. Maar ik denk niet dat er veel mensen in het boekenvak elke dag met een hoeragevoel opstaan. Het lijkt me wel overtrokken om te zeggen dat de hele sector klappen krijgt als Jeroen Meus geen boeken meer uitgeeft. Het is in de eerste plaats de uitgever van Jeroen Meus die het verschil zal voelen. Maar als je de algemene cijfers in Vlaanderen bekijkt en deze vergelijkt met Nederland, dan is er ook geen redenen om in een paniekstemming te vervallen.
Dat Uitgeverij Linkeroever niettegenstaande een aantal succestitels (o.a. Goe Gebakken van Sofie Dumon) het lastig heeft gekregen, lijkt me niet van toepassing op alle uitgeverijen. Als men maar één euro bruto over houdt op een boek van 20€, heeft men dan niet te veel toegegeven aan de tv-zender en het productiehuis? 5% brutomarge op een boek voor een uitgever, dat is inderdaad onleefbaar. Promotiekosten e.d. alleen al bedragen gemiddeld +/- 6% van de verkoopprijs van een boek.
Frank Jaspers stelt vast dat in de top 20 van 2011 11 boeken staan (strips, kookboeken...) die niets met literatuur te maken hebben. Nu, dat is in Vlaanderen geen nieuw gegeven. Vijf jaar geleden, in 2007, waren er slechts 7 boeken in de top 20 die iets met literatuur te maken hadden. Enkel in 2009 was dit enigszins anders, met 15 'literaire' boeken in de top 20. Maar dat was volop in op het hoogtepunt van Stieg Larsson, Stephenie Meyer en Geronimo Stilton.
Jaspers geeft wel een aantal belangrijke punten aan: "Ik verwacht dat productiehuizen en tv-zenders voor uitgeverij gaan spelen." Dit merken we inderdaad: VTM Books bestaat al een paar jaar en wellicht volgen er nog. In de VS waarschuwen een aantal grote uitgevers ook al enkele jaren voor het gevaar dat de TV-zenders het uitgavebeleid voor een belangrijk deel gaan bepalen. Uitgevers moeten zich inderdaad goed beraden over het antwoord dat ze hierop kunnen geven. Borgerhoff en Lamberigts hebben een eigen productiehuis opgericht en zoeken de oplossing in die richting. Of het de juiste weg is, zal moeten blijken, maar ze nemen in elk geval een initiatief en dat verdient respect.
Op het eind van het interview haalt Frank Jaspers ook nog twee andere pijnpunten aan voor het boekenvak.
Eerst en vooral het retourrecht, waardoor de uitgever borg staat voor het volledige commerciële risico van een titel. Dat dit retourrecht aan hervorming toe is, lijkt me met de huidige marktontwikkelingen vrij evident. Zeker voor de grote retailpartijen die quasi integraal retourrecht hebben bij alle uitgevers. Dat kleinere boekhandels een stuk retourrecht krijgen, lijkt me eerder logisch als ondersteuning van hun onder druk staande verkooppunt dan het integrale retourrecht voor grote ketens.
Jaspers stipt ook aan dat een boek de afgelopen twintig jaar niet duurder is geworden, terwijl de meeste producten wel duurder zijn geworden. "Mensen willen gewoon niet meer dan 20 euro betalen voor een boek". Deze psychologische grens zet het rendement van de meeste uitgevers inderdaad op een belangrijke manier onder druk. Boek.be heeft een onderzoeksopdracht uitgeschreven om de prijsvorming van een boek te onderzoeken en na te gaan hoe de prijs van een boek in Vlaanderen en Nederland zich verhoudt ten opzichte van andere landen met een grotere bevolking en dus hogere oplages. Benieuwd naar de uitkomst van het onderzoek.
Dat het boekenvak in Vlaanderen een aantal moeilijke jaren tegemoet gaat, lijkt me vrij duidelijk.
Maar het Vlaamse boekenvak is de voorbije jaren erg creatief omgesprongen met de uitdagingen. Waarom zou dit de komende jaren anders zijn? Het geloof in het boek als belangrijkste bron van informatie en cultuur drijft heel veel mensen in dit vak en dat stemt hoopvol.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten