Het boekenvak is een fijn vak, maar...

Het boekenvak is een fijn vak. Al meer dan dertig jaar werk ik binnen deze sector in verschillende functies. De laatste jaren bij Boek.be, als hoofd van het Kenniscentrum en sinds anderhalf jaar ook als adjunct-directeur. Wat me de laatste tijd opvalt, is dat sommigen het blijkbaar fijn vinden om zichzelf in de voet te schieten. Men wil zo graag zijn ei kwijt en gooit dan maar wat zaken in de pers, zonder te vergeten dat de lezers en kopers van boeken meelezen en zich afvragen: hebben die niets anders te doen dan ruzie te maken? Zo haalt vandaag Boek.be de voorpagina van de boekenbijlage van De Morgen. Geen mooie literaire parel in de kijker dit keer (op drie pagina's had men zeker 6 boeken kunnen promoten), maar de belangenvereniging van de boekensector zelf. De economische crisis en de groeiende nervositeit die hiermee gepaard gaat, is hier zeker niet vreemd aan.

"Boek.be doet niets voor de boekhandelaar", fulmineert een gewaardeerde winkelier. "De strijd om de vaste boekenprijs hebben ze jaren geleden verloren." De persoon in kwestie is blijkbaar vergeten dat dit punt in het Vlaamse regeerakkoord is opgenomen. Ook de journalist in kwestie is hiervan blijkbaar niet op de hoogte. Nog nooit stonden we zo dicht bij een gereglementeerde boekenprijs. Nog nooit stond dit punt in een regeerakkoord. Nog nooit heeft een minister gevraagd aan Boek.be en het BoekenOverleg om een door de sector gedragen voorstel over te maken. Dat hier verschillende en ja soms tegenstelde belangen spelen, is onmiskenbaar een feit. De beslissingen laten nemen door een aantal sleutelspelers zou tot een snellere besluitvorming kunnen leiden. Maar ik denk niet dat dit door de meerderheid van de leden op prijs zou gesteld worden. Zorgvuldige consultatie en overleg is dus het lot van elke ledenvereniging en belangenvereniging. Ja, dat overleg kan efficiënter, de structuren eenvoudiger. Maar daar wordt aan gewerkt, zoals ook directeur André Vandorpe aangeeft in het artikel.

"Het gevecht over de bibliotheekkortingen heeft Boek.be zelfs nooit gevoerd," vervolgt onze boekhandelaar in kwestie. Ook op dit punt is de boekhandelaar duidelijk slecht geïnformeerd. Al jaar en dag is dit een belangrijk strijdpunt van Boek.be. De overheid ondersteunt jaar na jaar de bibliotheeksector in Vlaanderen massaal met publieke middelen. Niemand ontkent het nut daarvan. Maar dat de lokale overheden deze overheidsmiddelen misbruiken om de boekhandels mee te trekken in steeds grotere kortingslagen is onbegrijpelijk. Dat daarbij de lokale boekhandel vaak gedwongen wordt om kortingen te geven tussen de 25 en 30%, heeft zware gevolgen op de leefbaarheid van de lokale boekhandel. Boek.be en VVB hebben dit al jarenlang op de politieke agenda geplaatst. De vorige minister van Cultuur, Joke Schauvlieghe, had hier wel oren naar, maar durfde niet in te gaan tegen de sterke bibliotheeklobby en de lokale overheden die de bibliotheken besturen. Ze heeft dan maar een studie besteld om één en ander te onderzoeken. De studie is zoals verwacht in de schuif beland. Boek.be en VVB hebben geprobeerd om via overleg met VVSG, de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten, om een gezamenlijke nota op te stellen om bij openbare aanbestedingen niet alleen de kortingen te laten spelen, maar ook kwalitatieve criteria mee in rekening te brengen. Tot vandaag zijn we daar nog niet in geslaagd. Maar belangrijk om hierbij te noteren is dat Boek.be dit punt nu naar voren heeft geschoven in het voorstel van gereglementeerde boekenprijs. Daarin staat uitdrukkelijk vermeld dat de kortingen voor bibliotheken maximaal 15% zouden mogen bedragen. Want hoe men het ook draait of keert, het probleem kan alleen maar opgelost worden met een wettelijke regeling. In de huidige constellatie, met de financiële problemen van de gemeenten voor ogen, wordt het zeer lastig om lokale schepenen te overtuigen om niet voor een maximale korting te gaan.

Naast deze belangrijke punten is het niet onbelangrijk om te wijzen op een aantal andere initiatieven die Boek.be en VVB hebben genomen de laatste maanden.

Met de campagne "boekhandel in actie" worden meer dan 20 onafhankelijke boekhandelaren begeleid om hun cijfers en boekhouding grondig te analyseren en te vergelijken met andere boekhandels. Op basis van dit onderzoek krijgt de boekhandel een beter inzicht in zijn winkelactiviteit en kan men gemakkelijker maatregelen nemen om de rentabiliteit van de boekhandel bij te sturen.

Recent heeft Boek.be ook een investeringsplatform opgericht waar boekhandels en uitgevers een beroep kunnen doen wanneer men investeringen plant. Het platform gaat de leden die dat wensen begeleiden doorheen hun investeringsdossier, kan advies geven rond mogelijke subsidies of vormen van financiering en dergelijke. Hiervoor werken we samen met Agentschap Ondernemen, Cultuurinvest en Fintro.

Waarom haalt dit alles vandaag de pers? Wat bezielt De Morgen met dit artikel? Waarom willen de zogenaamde informanten anoniem blijven? 

Op dit ogenblik is Boek.be de belangrijke spreekbuis richting Vlaamse overheid om de drie punten die in het regeerakkoord zijn opgenomen, gestalte te geven: de gereglementeerde boekenprijs, de steun aan de onafhankelijke boekhandel en een ruime promotiecampagne voor het lezen en kopen van boeken. Als men denkt het boekenvak een dienst te bewijzen met het onderuit halen van het imago van Boek.be, dan slaat men de bal compleet mis. Ik denk dat elke boekenliefhebber er meer baat bij heeft om met z’n allen de schouders te zetten onder de realisatie van deze voor de boekensector zeer belangrijke punten. Dat vandaag in Vlaanderen de boekenverkoop terug een lichte heropleving kent, in tegenstelling tot Nederland, heeft zeker te maken met de inspanningen die vandaag gebeuren door het geheel van de sector, zowel uitgevers, boekhandels als Boek.be om het boek te presenteren als de aangenaamste en belangrijkste drager van cultuur en informatie. Het is te gemakkelijk op om basis van één stem en zogezegde anonieme insiders het boekenvak in diskrediet te brengen.