Intrigerende kijk van een muziekman op de boekensector

De Staat van het Boek in Antwerpen (op 23 april 2012) sloot af met een boeiende kijk van een buitenstaander op de boekensector. Dirk De Clippeleir, huidig directeur van het muziekcentrum Ancienne Belgique in Brussel was jarenlang actief in de platenindustrie, o.a. bij EMI. Hij kijkt terug op de transformatie die de muzieksector heeft ondergaan en trekt daar elf lessen uit. De integrale tekst van zijn toespraak kunt u hier lezen: http://www.staatvanhetboek.be/vlaanderen2012/documenten/debuitenspiegel.pdf
Wat opvalt is de ongelooflijke parallellen die men kan trekken tussen wat er in de muzieksector is gebeurd en wat we nu zien gebeuren in de boekensector. Ik hoor al direct mensen rechtstaan en zeggen: 'Maar het boek is iets totaal anders dan muziek of een cd-doosje.' En dat is waar. Maar laten we toch niet de kop in het zand steken en doen alsof er niets aan de hand is.
Ik wil hier niet op elke les ingaan, maar enkele verdienen toch wel extra aandacht:
* Beschermen wat je hebt is een slechte strategie
Als we zien hoe de boekensector ontzettend traag reageert op het ontwikkelen van een huurmodel (inbegrepen het uitleenmodel voor bibliotheken) van digitale content, dan is dat hoofdzakelijk ingegeven door een beschermreflex. Men vergeet dat dit heel veel opportuniteiten biedt: nieuwe lezers aantrekken, promotie voor boeken, mensen uit de piraterij omgeving terugwinnen enz... Nu pas beweegt er wat in Nederland omdat vanuit de politiek de nodige druk wordt gezet. Het zou beter zijn voor de boekensector om sneller op dergelijke modellen in te spelen.
* Wring je trouwste bondgenoten niet de nek om
De muzieksector heeft de onafhankelijke platenwinkels uit de markt geprijsd door hogere kortingen te geven aan grootwarenhuizen en andere ketens. Vandaag zien we vaak hetzelfde gebeuren. Onafhankelijke boekhandels krijgen meestal minder korting dan de grotere (branchevreemde) marktkanalen, terwijl zij de belangrijkste bondgenoten zijn van de uitgevers. Zij hebben het vandaag erg moeilijk. Wanneer er heel wat van deze verkooppunten verdwijnen dan verdwijnt het boek voor een belangrijk deel uit het oog van de consument. Onderzoek naar het lees, leen en koopgedrag in Vlaanderen heeft aangetoond dat impulsverkoop erg belangrijk is. Het boek moet dus op vele plaatsen zichtbaar blijven. Een groot aantal winkels (en bibliotheken) waar mensen kennis kunnen maken met boeken is belangrijk voor de uitgevers. Ook al kopen de mensen dan niet in die winkel, vaak hebben ze daar het boek voor het eerst gezien.

Ik zou het rijtje verder kunnen afgaan, maar ik denk dat iedereen die een beetje vertrouwd is met de sector, dat zelf ook kan.

Zou het niet nuttig kunnen zijn om deze tekst massaal te verspreiden in de boekensector? Misschien moeten we de elf lessen inkaderen en in de kantoren van elke uitgeverij ophangen? Dirk De Clippeleir heeft ons in elk geval heel wat stof tot reflectie bezorgd. 

Het belang van metadata kan niet overschat worden

Op 25 april 2012 gaf ik op InCTFormatie in Bussum een presentatie over het belang van metadata in de verkoop van boeken. De presentatie kunt u hier terugvinden: http://www.slideshare.net/Boek.be/presentatie-inctformatie-25042012

In het verleden waren metadata belangrijk voor het doorsturen van orders van boeken, voor het opmaken van facturen en bestelbons in de logistiek enz... Vandaag zijn we dit stadium al lang overstegen. Vandaag is metadata erg belangrijk geworden om boeken te kunnen verkopen. In Vlaanderen loopt bijna 10% van de boekenverkoop via het internet. GfK verwacht dat dit in 2015 zal groeien naar 33%. In Nederland staat men nu reeds op dit punt. Boekhandels zoals Selexyz hebben het moeilijk (gehad) omdat ze niet tijdig dit fenomeen hebben ingezien.
Recent maakte GfK bekend dat zowat 28% van de lezers informatie over boeken opzoekt via het internet. 63% hiervan gaat rechtstreeks naar een webwinkel. Slechts 22% van de lezers zoekt informatie over boeken in de fysieke wereld (de boekhandel, de bibliotheek, kranten, tijdschriften...). Met andere woorden: het overgrote deel van het geïnteresseerde publiek dat op zoek is naar boeken neemt zijn computer of zijn tablet om informatie over een boek op te zoeken. Als je als uitgever dan niet je job hebt gedaan om er voor te zorgen dat jouw boek goed vindbaar is, dan heb je een probleem. De huidige lezer neemt het niet meer dat hij de cover en de flaptekst niet meer online kan vinden. Meer zelfs. De hedendaagse lezer is door internationale websites gewoon dat hij ofwel een leesfragment kan lezen online en/of besprekingen van professionals of andere lezers kan raadplegen. Het boekenvak in Vlaanderen en Nederland moet op dit vlak een inhaalslag leveren.

Het internet wijzigt trouwens ook erg snel. Vandaag zitten we in het tijdperk van het app-internet en benaderen we het web steeds meer en meer via mobiele toestellen. In de nabije toekomst komt het semantische web op ons af. We moeten ons vandaag daarop voorbereiden. Een interessant boek hierover is Pull van David Siegel: zie ook http://thepowerofpull.com/pull/blog . 

Vanuit deze gewijzigde realiteit heeft Meta4Books, deze dochter van Boek.be die zich toelegt op metadatering van boeken, zijn strategie gewijzigd. Ze is volop bezig met de uitbouw van een databaseapplicatie uit die er op gericht is om degelijke, integere en correcte metadata over boeken aan te bieden aan het publiek, via de boekhandel die een webshop wil opzetten. 

Deze uitdaging gaan we aan, samen met Centraal Boekhuis. Hierover is recent een overeenkomst ondertekend waarvan we het belang voor de boekensector niet kunnen overschatten.

Meer informatie over deze plannen vindt u terug in de presentatie waarnaar ik heb verwezen bij het begin van dit artikel.