Heeft fusie Ahold-Delhaize gevolgen voor boekensector?

De fusie tussen Ahold (Albert Heyn) en Delhaize is een feit . Door de fusie ontstaat een wereldwijde gigant inzake supermarkten en winkels. Zal deze fusie de boekenmarkt in Vlaanderen beïnvloeden?

Op dit ogenblik doet de groep Delhaize niet zo veel met boeken. Ze beperken zich meestal tot een klein rekje met een aantal bestsellers. Ook in Nederland besteedt Albert Heyn niet zo veel aandacht aan de boekenverkoop. Dit in tegenstelling bijvoorbeeld tot wat de Carrefour-groep doet in Frankrijk, waar ze echte 'bookshops in the shop' opzetten. Of de fusiegroep gaat inzetten op echte verkooppunten van boeken is dus weinig waarschijnlijk.

Maar belangrijk is wel dat Ahold de eigenaar is van de grootste internetwinkel in Nederland en Vlaanderen, nl. Bol.com. Met het verwerven van Bol.com door de Ahold-groep is elke Albert Heyn winkel een afhaalpunt geworden voor klanten van Bol.com in Nederland. Daarmee heeft Bol.com in Nederland een "multichannel" beleid uitgebouwd. Hierdoor wordt het voor klanten veel gemakkelijker om hun bestellingen voor boeken via dit kanaal te plaatsen. Ze kunnen de boeken de volgende dag zonder problemen afhalen tijdens hun dagelijkse winkelactiviteit in hun grootwarenhuis want die zijn in quasi in elke gemeente aanwezig. De kans dat elke winkel van de Delhaize-groep in de toekomst ook een afhaalpunt wordt voor Bol.com is dus erg groot. Hiermee zal Bol.com zijn positie in Vlaanderen nog verder versterken. Vandaag kunnen we het marktaandeel van Bol.com inschatten op ongeveer 10% van de totale consumentenmarkt. Dat aandeel stijgt jaar na jaar. In Nederland is het marktaandeel van Bol.com reeds gestegen boven de 20%. De kans is dus groot dat hun marktaandeel in Vlaanderen in de toekomst naar hetzelfde volume zal groeien.
Met deze fusie wordt het dus voor de boekhandel in Vlaanderen nog belangrijker om goed na te denken over de e-commerce strategie. De meeste boekhandels in Vlaanderen zetten daar vandaag nog steeds te weinig op in. Als men zijn marktaandeel wil behouden, dan zullen er zeker meer en nieuwe initiatieven moeten worden genomen.

Een ander belangrijk element is de import van boeken uit Nederland. Er zijn heel wat importbedrijven in Vlaanderen die boeken van Nederlandse uitgevers hier in de markt zetten via allerlei verkoop-, promotionele en marketinginitiatieven. Deze importbedrijven krijgen hiervoor een commissie op de verkoop. Het probleem is nu dat Bol.com zijn verkoopgegevens niet deelt met deze importbedrijven, waardoor deze bedrijven geen commissie ontvangen op de verkoop van importtitels uit Nederland via Bol.com. Als het marktaandeel van Bol.com groeit, wil dit zeggen dat deze importbedrijven over steeds minder middelen zullen beschikken om promotie en marketing te ondernemen voor deze boeken. Dit zal een negatief effect hebben op de verkoop van boeken in Vlaanderen. Hier ligt duidelijk een rol weggelegd voor de VBI, de vereniging die de belangen van de Vlaamse boekenimporteurs behartigt.

Op het eerste gezicht zal deze fusie maar een beperkt effect hebben op de Vlaamse boekenmarkt. Maar op termijn zal de impact wellicht groter zijn dan algemeen wordt vermoed. De boekensector neemt dus best vandaag de nodige voorzorgen om mogelijke negatieve effecten te ondervangen.

Bibliotheken niet de dupe van gereglementeerde boekenprijs

De Standaard kopt op 23 juni 2015 dat “de bibliotheken mee de dupe zouden zijn van de vaste boekenprijs”. Op de hoorzitting in het Vlaamse Parlement stelde Jan Braeckman (Bibnet) namelijk dat de bibliotheken “de dupe” zouden worden van het verlagen van de korting die zij zouden krijgen onder de gereglementeerde boekenprijs. In het voorstel van het BoekenOverleg, dat trouwens werd goedgekeurd door Bibnet, begrijpe wie kan, is opgenomen dat de bibliotheken zouden kunnen genieten van een korting van 15% op de door de uitgever vastgestelde prijs. De bibliotheken merken op dat zij vandaag onder extra druk staan van zware besparingen en dat deze besparingen vooral ten nadele zijn van de aankoop van boeken. Om aan die druk te weerstaan, zouden ze de huidige hoge kortingen van om en bij de 25% willen handhaven.

De boekensector is uiteraard niet blij met de besparingen waarvan vandaag de bibliotheken het slachtoffer zijn. Boek.be heeft zich trouwens in een gezamenlijk persbericht van het BoekenOverleg verzet tegen deze besparingen. Dat deze besparingen vooral worden gerealiseerd ten koste van de aankoop van boeken, voelen de boekhandels en uitgevers nu reeds in de bestellingen vanuit de bibliotheken. De boekhandel is al een eerste keer slachtoffer van de besparingen. Nu vragen de bibliotheken bij monde van Jan Braeckman ook nog dat de besparingen zouden afgewenteld worden op de rug van de boekhandel door het handhaven van de super hoge kortingen. Deze kortingen zijn voor de boekhandels onhoudbaar. Bibliotheekleveringen zijn heel arbeidsintensief. Het gaat vaak over één exemplaar van heel veel verschillende titels die via zichtzendingen aan de bibliotheken worden bezorgd. Deze kiezen dan uit wat ze willen behouden en sturen de andere retour naar de boekhandel. Dat de boekhandels vandaag in zwaar weer verkeren hoeft geen betoog. De boekenverkoop daalt al enkele jaren. Heel wat boekhandels hebben het moeilijk en het invoeren van een gereglementeerde boekenprijs zou voor deze boekhandels net voor wat meer zuurstof kunnen zorgen.

Het is trouwens erg merkwaardig dat de bibliotheeksector, na jaren van akkoord met het voorstel van de boekensector, zich nu kritisch uitlaat over dit voorstel. Een bibliotheek kan maar zijn doelstellingen realiseren als ze kunnen opereren in een leefbare boekenomgeving. De gereglementeerde boekenprijs heeft tot doel om een breed en gediversifieerd aanbod aan boeken mogelijk te maken en er voor te zorgen dat een breed netwerk van boekhandels kan bestaan. Daarvoor is een gezonde economische grondslag voor uitgevers en boekhandels cruciaal. Bibliotheken zouden er beter aan doen om samen met de boekensector te zoeken hoe een breed kwalitatief aanbod in de bibliotheken verder kan worden aangeboden in plaats van de boekhandel verder onder druk te blijven plaatsen.

Door het centrale aankoopsysteem in Nederland is een vergelijking met onze noorderburen niet mogelijk, maar in Duitsland bedraagt de korting 10% en in Frankrijk slechts 9%. Als we vergelijken met de ons omringende landen, dan worden de Vlaamse  bibliotheken met 15% zeker niet slecht bediend. De bibliotheken hoeven zich dus echt niet te wentelen in de slachtofferrol in dit dossier.