Een gereglementeerde boekenprijs. Het is een onderwerp
dat al decennialang de gemoederen beroert in de Vlaamse boekensector. Blijkbaar
zijn we er nu dichterbij dan ooit. Toch als we de politici mogen geloven die op
21 maart in debat gingen op de Staat van het Boek in het Vlaamse parlement. Zie het artikel in De Standaard hierover. N-VA, CD&V, Groen en SPa pleiten allemaal voor een
gereglementeerde boekenprijs. Enkel Open VLD bij monde van Jean-Jacques De Gucht is tegen. "Je
kan van een liberaal toch niet verwachten dat hij hier voor is," antwoordde hij. Moderator Joris Vergeyle wees hem er op dat de Franse gastspreker Nicolas
Georges net vertelde dat in Frankrijk alle partijen van uiterst links tot
uiterst rechts unaniem voor zijn. Dus ook de Franse liberalen. De Gucht
antwoordde met een cynische grap: 'Liberalen zijn erg sterk in het onderling
verschillen van mening'.
Volgens Paul Delva (CD&V) en Marius Meremans (N-VA) kan het zelfs
snel gaan en is dit een belangrijke maatregel om de verschraling van het boekenaanbod
tegen te gaan. Yamila Idrissi (SPa) en Bart Caron (Groen) legden vooral de klemtoon op het
belang hiervan voor de boekhandel.
Eerder die namiddag had Nicolas Georges, Directeur van het Franse Ministerie van Cultuur, afdeling DGMIC, een uitvoerige uiteenzetting gegeven over de diverse redenen waarom men in
Frankrijk deze maatregel al sinds 1981 verdedigt. Hij argumenteerde erg sterk
dat deze maatregel niet in strijd is met de vrije markt en de vrije
concurrentie. Met de vaste prijs wordt het prijsbeleid bij de uitgevers gelegd
en niet bij de retail. De uitgevers bepalen de prijs en niet de grote discounters à la Carrefour of Makro. Ze gaan de onderlinge
concurrentie aan op het vlak van kwaliteit en assortiment. Dit geldt ook voor
de boekhandels. Maar deze maatregel lost niet alle problemen op. Georges wijst
er op dat de laatste jaren met de druk op de consumentenbesteding, de prijs van
de boeken veel minder stijgt dan de inflatie. Uit schrik voor een dalende
verkoop houden de uitgevers de prijzen van boeken zo laag mogelijk. Maar de
kosten van de boekhandels (huur, energie, personeel...) volgen wel de index. Hierdoor daalt de marge van
de boekhandel. De gemiddelde nettomarge van de Franse boekhandel is gedaald
naar 0,5%, wat erg laag is. Volgens Georges zijn het niet in de eerste plaats de onafhankelijke
boekhandels die hiermee in problemen komen, maar vooral de ketens. Virgin is
gesloten en de groep chaPitre met 75 winkels is failliet gegaan. Met allerlei
steunmaatregelen is men er in geslaagd om de helft van deze winkels op
zelfstandige basis te laten herstarten. Er is dus een veelheid van maatregelen
nodig om de positie van de boekhandel te versterken.
De kans is reëel dat de volgende Vlaamse regering een
gereglementeerde boekenprijs gaat inschrijven in zijn regeringsprogramma. Deze
maatregel heeft het voordeel dat hij geen budgettaire gevolgen heeft. Toch niet
op het Vlaamse niveau. De budgettaire gevolgen situeren zich wel op lokaal
niveau, bij de (hoofdzakelijk gemeentelijke) bibliotheken. Daar zullen de buitensporige kortingen die vandaag
worden afgedwongen, niet langer mogelijk zijn. Gelukkig voor de boekhandel. Op
basis van een gedegen cijferonderzoek presenteerde Carlo Van Baelen op De Staat van het Boek de
kerncijfers van de Vlaamse boekhandel. Met een brutomarge van 31,5% is het
gekkenwerk om kortingen te voorzien van 25 à 30% voor bibliotheken. De boekhandel werkt in dat geval met verlies. Dit alles zorgt er voor dat de
nettomarge van de Vlaamse boekhandel vandaag slechts 1,5% bedraagt, amper voldoende om
te overleven. Hopelijk groeit ook bij de lokale politiek het besef dat een boekhandel in de winkelstraat een belangrijke culturele functie heeft.
Kortom, een gereglementeerde boekenprijs zou de
Vlaamse boekhandel iets meer ademruimte geven, als deze ook inhoudt dat
structurele aankopen van bibliotheken en scholen aan een maximale korting worden gekoppeld, zodat de
nettomarge naar een normaal niveau kan groeien. Benieuwd of de beloftes van 21 maart op de Staat van het Boek de komende
regeringsvorming zullen overleven.
